Wat is Stress?

Stress betekent niks anders dan spanning of druk. Het is een normale en een gezonde reactie van je lichaam die ervoor zorgt dat je net dat beetje extra kunt leveren bijvoorbeeld op je werk of tijdens het sporten. Sterker nog, we hebben zelfs een bepaalde mate van stress nodig om goed te kunnen functioneren. Gezonde stress is de spanning die je voelt voorafgaand aan een presentatie, het behalen van een deadline of andere uitdagende gebeurtenis. Stress zorgt ervoor dat je in actie komt, snel kunt reageren en gefocust kunt werken. Als de situatie voorbij is, de taak afgerond is neemt de spanning weer af.

Gezonde stress

Je kunt dus stellen dat stress in een bepaalde mate heel positief is, het zorgt ervoor dat we prestaties kunnen leveren. Omdat er stresshormonen in het lichaam vrijkomen stijgt je bloeddruk, je hartslag gaat omhoog en je ademhaling versnelt. Je bent helemaal klaar voor actie. Heb je de taak volbracht dan komt je lichaam weer tot rust en kan je herstellen.

Ongezonde stress

Als je een langere tijd stress ervaart, omdat je bijvoorbeeld constant moet presteren, geen nee kan zeggen, jezelf niet uitspreekt, moeite hebt met je grenzen aangeven of omdat je het heel goed wilt doen. Dan kan dit ervoor zorgen dat je langdurige stress gaat ervaren, en dan is er onvoldoende tijd voor je lichaam om te herstellen. Er ontstaat een hersteltekort en de stress blijft zich opstapelen en zo wordt stress ongezond voor ons.

Chronische stress

Als stress langdurig aanhoudt en hersteltekort ontstaat, dan kan dat leiden tot mentale, emotionele of fysieke klachten. Omdat het alarmsysteem in je brein ontregelt raakt, kom je continu terecht in automatische stressreacties. We spreken dan van chronische stressklachten. Deze reacties worden aangestuurd door de primitieve breindelen en zetten ons lichaam in actie voor: vluchten, vechten of bevriezen. Je komt in een negatieve spiraal terecht van ongezonde chronische stress.

Stress symptomen en reacties

Bij een bedreiging of gevaar worden onze reacties aangestuurd door de primitieve breindelen. Hier bevindt zich het alarmsysteem van ons brein, de amygdala. Eén van de belangrijkste functies van de amygdala, is om het lichaam beschermen tegen gevaren te overleven. Bij chronische stress heeft een hi-jack van de amygdala plaatsgevonden. De informatie die via onze zintuigen binnenkomt wordt onterecht beoordeelt als een gevaar of een bedreiging. Er is hier sprake van VALSE angst. Omdat het alarmsysteem automatisch en onbewust reageert, wordt het hele lichaam binnen enkele milliseconden klaargemaakt voor actie (vluchten of vechten). Hartslag omhoog, ademhaling versnelt, bloedruk stijgt en spieren spannen zich aan. Cortisol, noradrenaline en adrenaline komen in je lichaam.

Houden deze reacties langdurig aan dan komt eruit eindelijk een reactie van bevriezen (samentrekken). Bij deze reacties komen er andere stofjes in je lichaam die je een verdoofd gevoel geven, opioïden. Je reageert traag, kunt zaken niet overzien, voelt je lamgeslagen en je bent uitgeblust.

Als stresshormonen langdurig in ons systeem blijven, kunnen uiteenlopende klachten ontstaan. Bijvoorbeeld een burnout, slapeloosheid, hoge bloeddruk, vermoeidheid of gespannenspieren (rugpijn, schouderklachten e.d.). Is er sprake van langdurige of chronische stress, dan kun je stellen dat je altijd aan staat. Je brein reageert hyperalert en geeft je lichaam telkens het sein om te vluchten, vechten of bevriezen. Voor veel mensen kan het lijken alsof je geen controle hebt over deze automatische reacties. Alsof het gewoon zo is dat je nu eenmaal gehaast bent, geïrriteerd reageert, of snel afgeleid bent, of last van stress hebt. 

Stress signalen herkennen

Adrenaline en andere stresshormonen zorgen voor vele veranderingen in het lichaam; hogere hartslag, diepere en snellere ademhaling, hogere spierspanning, meer glucose in het bloed, veranderde werking van immuunsysteem, maag en het spijsverteringssysteem. Het lichaam wordt in een milliseconde in gereedheid gebracht voor de vluchten, vechten of bevriezen. (Flight, Fight or Freeze).

Voor veel mensen kan het lijken alsof je geen controle hebt over deze automatische reacties. Alsof het gewoon zo is dat je eenmaal boos reageert, of eenmaal weinig zelfvertrouwen hebt, snel afgeleid bent, of snel last van stress hebt. Dit is wel te veranderen. Het herkennen en doorbreken van deze automatische reacties geeft je grip en zo kan je stress weer de baas worden.

Vluchten:
Onzekerheid, zorgen maken, haasten, twijfelen, onrust, angst, spanning, nerveus, jezelf wegcijferen, jezelf niet uitspreken, grenzen niet aangeven. Je vertoont vermijdend gedrag.

Vechten:
Frustratie, irriteren, aanvallen, vijandig, onredelijkheid, boos, kwetsend, wantrouwen, overheersend. Je vertoont dominant en stoer gedrag.

Bevriezen:
Afwezigheid, gevoelloos, overweldigd, geen overzicht, geen beslissingen nemen, afgeleid, het niet volgen. Je trekt je terug en bent niet betrokken bij de omgeving.

Inzicht in de automatische stressreacties van vluchten, vechten en bevriezen zorgen ervoor dat jij je bewust wordt wat dit met je doet in je denken, doen en voelen. Het is belangrijk dat je deze signalen gaat herkennen, zodat je tijdig in actie komt en ongezonde stress voorkomt.

Meer ontspanning?

In onze stressreductie training werken we met lichaam en geest om stressreacties te doorbreken. Het belangrijkste van het doorbreken van stressreacties is dat je je bewust wordt van deze reacties. Wil je meer weten over het verkrijgen van meer rust en ontspanning? Neem contact op voor een kennismaking.